بررسی کامل تمامی دلایلی که باعث کاهش سرعت کامپیوتر میشوند

در ابتدا همه چیز به خوبی پیش می رود: سیستم به سرعت راه اندازی می شود ، برنامه ها با سرعتی قابل قبول اجراء می شوند و همه شواهد نشاندهنده یک انتخاب مناسب است. پس از گذشت مدت زمانی ، مشکلات شروع می شود: سرعت سیستم در زمان راه اندازی همچون گذشته نمی باشد ، برنامه ها با سرعتی قابل قبول اجراء نمی شوند و واژه "هنگ" جایگاهی خاص را در زندگی روزمره کاربران پیدا می کند. به دنبال بروز اینگونه مشکلات، سوالات متعددی برای کاربران مطرح می گردد: چرا سرعت سیستم کاهش پیدا کرده است ؟ چرا سیستم بدفعات با مشکل مواجه می شود و مجبور می شویم آن را Reset نمائیم و در نهایت این که آیا زمان ارتقاء کامپیوتر فرارسیده است؟ تائید این موضوع شاید ناگوارترین خبر! برای افرادی باشد که قرار است هزینه ارتقاء را پرداخت نمایند چراکه آنان به خوبی می دانند وارد معرکه ای می گردند که امکان خروج از آن به این آسانی وجود نخواهد داشت و هر از چند گاهی نیز تکرار خواهد شد. کاهش کارائی‌ یک کامپیوتر می تواند دلایل متعددی داشته باشد. در این ترفند سعی خواهیم کرد به برخی از مهمترین آنها اشاره نمائیم با این امید که بتوان برای حل مشکل و بهبود کارائی سیستم از روش هائی استفاده نمود که هزینه ریالی و زمانی کمتری را در برداشته باشد.

وجود Spyware و یا ویروس بر روی کامپیوتر

ویروس ها و Spyware، از جمله تهدیدات امنیتی مهم در دنیای کامپیوتر می باشند که می توانند بطرز کاملاً مشهودی کارآئی کامپیوتر را تحت تاثیر قرار داده و آن را کاهش دهند. اولین اقدام مناسب در این رابطه، بررسی سیستم با استفاده از نرم افزارهای آنتی ویروس و آنتی Spyware بهنگام شده است. با استفاده از برنامه های فوق می توان اینگونه کدهای مخرب را تشخیص و در ادامه آنها را حذف نمود. در صورتی که استفاده از برنامه های آنتی ویروس و آنتی Spyware موفقیت آمیز نباشد، می توان اقدامات تکمیلی زیر را انجام داد:

1. شناسائی و توقف پردازه های مشکوک در حال اجرا از طریق Windows Task Manager

2. شناسائی و غیرفعال کردن سرویس های مشکوک از طریق Management Console

3. شناسائی و غیرفعال کردن سرویس ها و آیتم هائی که در زمان راه اندازی سیستم از طریق System Configuration Utility اجرا می شوند

4. جستجو و حذف آیتم ها و سرویس های مشکوک که اطلاعات آنها در ریجستری درج شده است.

5. شناسائی و حذف فایل های مشکوک

6. نصب و استفاده از چندین نرم افزار تشخیص Spyware و سایر ابزارهای موجود به منظور حذف اینگونه برنامه های مخرب

در صورت عدم موفقیت آمیز بودن موارد اشاره شده، ویندوز را با Safe mode فعال و مجدداً عملیات فوق را تکرار نمائید.

حرارت و دمای پردازنده

پردازنده های جدید حرارت بسیار بالائی را تولید می نمایند و به همین دلیل است که تمامی آنها به نوع خاصی از عناصر خنک کننده نیاز دارند. ماشین هائی که از آنها برای بازی های کامپیوتری و یا سایر فعالیت های سنگین استفاده می گردد، می بایست از سیستم های خنک کننده بیشتری استفاده نمایند. در صورت افزایش حرارت پردازنده، سرعت سیستم کاهش و رفتار آن تصادفی می گردد. مادربردهای جدید قادر به مانیتورینگ حرارت پردازنده بوده و می توانند وضعیت آن را با استفاده از پتانسیل های موجود در BIOS گزارش می نمایند.

فن پردازنده ممکن است به دلایل متعددی با مشکل مواجه گردد:

1. عدم چرخش مناسب و یکنواخت فن به دلیل وجود گرد و خاک

2. بروز مشکل برای موتور فن

3. بروز مشکل برای یاطاق های فن

در برخی حالات با گوش دادن به صدای کامپیوتر می توان از وضعیت عملکرد فن پردازنده آگاه گردید. در صورت بروز مشکل برای فن (خصوصاً یاطاق های آن)، سروصدای سیستم غیرعادی و حتی ممکن است باعث ایجاد لرزش در کیس گردد. در بسیاری از موارد شاید نیازی به تعویض فن نباشد و بتوان با استفاده از هوای فشرده گرد و خاک آن را پاک و زمینه استفاده مجدد از آن را فراهم نمود (با در نظر گرفتن این واقعیت که عمرمفید فن کاهش یافته است). به منظور مانیتورینگ آخرین وضعیت فن و حرارت پردازنده، می توان از نرم افزارهای متعددی استفاده نمود.

استفاده از حافظه های نامناسب

حافظه اصلی یا همان RAM به دلایل متعددی می تواند باعث بروز مشکل در سیستم گردد:

1. پائین بودن سرعت RAM نسبت به سرعت بهنیه ماشین

2. وجود اشکالات جزئی در RAM که صرفاً در موارد خاص خود را نشان خواهد داد.

3. افزایش غیرقابل قبول حرارت RAM

در گذشته ای نه چندان دور، خرید حافظه جدید برای کامپیوتر کار ساده ای بود و صرفاً لازم بود خریداران نسبت به سرعـتی که مادربرد از آن حمایت می نماید و حداکثر حافظه قابل قبولی که می توان در یک اسلات مادربرد قرار داد، آگاهی داشته باشند. امروزه حافظه هائی با فناوری های متفاوت و سرعت های مختلف ارائه شده است. برخی مادربردها به منظور نیل به حداکثر توانمندی خود، نوع خاصی از حافظه را تجویز نموده و در مقابل سایر حافظه ها از خود مقاومت نشان می دهند. مثلاً یک مادربرد ممکن است از حافظه های ECC RAM حمایت نماید ولی همچنان قادر به استفاده از حافظه های non-ECC RAM باشد و یا ممکن است از حافظه های PC3200 DIMMs و PC2700 حمایت نماید.در چنین مواردی، تنظمیات BIOS می بایست تغییر داده شود. در صورت استفاده از حافظه ای که قادر به تامین حداکثر مشخصات سیستم نمی باشد، کارآئی سیستم کاهش خواهد یافت.

وجود اشکالات جزئی در تراشه های RAM می تواند ناپایداری و کاهش سرعت سیستم را به دنبال داشته باشد. برخی از تراشه های RAM به دلیل کیفیت پائین ممکن است سرعت سیستم را کاهش داده و یا باعث نمایش صفحه معروف Blue Screen موسوم به "صفحه مرگ" گردند.

در گذشته، کاربران نگران داغ شدن تراشه های RAM نبودند چراکه آنها حرارت بالائی را تولید نمی کردند. هم اینک این وضعیت تغییر یافته و از انواع جدیدی از حافظه های RAM خصوصاً SDRAM استفاده می گردد. در صورتی که تراشه های RAM نصب شده بر روی سیستم حرارت بالائی را تولید می نمایند، می بایست یک فن جداگانه برای خنک کردن حافظه خریداری گردد. در صورتی که مادربرد از فن حافظه حمایت نمی نماید، می توان یک کارت فن جداگانه را تهیه و آن را در یکی از اسلات های PCI نصب نمود.

برخی مادربردها به کاربران امکان استفاده از حافظه هائی با سرعت های متفاوت را می دهند ولی به صورت پیش فرض با حافظه ای که دارای پائین ترین سرعت است کار خواهند کرد.

ایجاد مشکل برای هارد دیسک

قبل از بروز مشکلات حاد و غیرقابل جبران برای هارد دیسک، می توان از علائم و نشانه های متعددی به منظور تشخیص و پیشگیری از بروز یک فاجعه استفاده نمود. این موضوع به نوع مشکل ایجاد شده (مکانیکی، الکترونیکی، منطقی) بستگی خواهد داشت.

از علائم اولیه زیر می توان به منظور تشخیص مشکل یک هارد دیسک استفاده نمود:

1. کند بودن سرعت دستیابی بر روی درایو آسیب دیده

2. مشاهده تعداد قابل توجهی از سکتورهای بد در زمان استفاده از برنامه هائی نظیر scandisk و chkdsk

.3 مشاهده بدون دلیل Blue Screen

.4 بروز اشکال در راه اندازی سیستم بطور متناوب

تشخیص یک هارد دیسک معیوب به مهارت خاص‍ی نیاز ندارد و می توان با گوش دادن به کامپیوتر و شنیدن صدای هارد دیسک تا حدود زیادی نسبت به سالم بودن وضعیت آن آگاهی یافت. در صورت بروز مشکل برای هارد دیسک، صدای آن غیرعادی و فرآیند نوشتن بر روی هارد دیسک طولانی تر می گردد، چراکه زمان زیادی صرف یافتن سکتورهای سالم خواهد شد. وضعیت فوق در صورت استفاده از سیستم فایل های مطمئن تری نظیر NTFS مشهودتر خواهد بود و سایر سیستم فایل ها ممکن است صفحه blue screen را نمایش دهند.

پس از اطمینان از این موضوع که سرعت سیستم کاهش یافته است، می توان با توجه به نوع سیستم فایل نصب شده بر روی کامپیوتر از برنامه هائی نظیر scandisk و یا chkdsk استفاده نمود. در صورتی که در مکانی از هارد دیسک یک سکتور بد مشاهده گردید که قبلاً فاقد مشکل بوده است، این احتمال وجود دارد که عمر مفید هارد دیسک رو به اتمام است و می بایست پس از تهیه backup از اطلاعات مهم موجود بر روی سیستم، آن را تعویض نمود.

صدای هارد دیسک و عملکرد برنامه های scandisk و یا chkdsk بهترین علائم به منظور تشخیص بروز مشکل در یک درایو آسیب دیده ای می باشد که ممکن است در ادامه باعث از کارافتادن سیستم گردد. در صورت مدیریت یک سیستم از راه دور و یا عدم امکان خاموش نمودن سیستم به منظور بررسی مشکل، می توان از برنامه هائی که وضعیت هارد دیسک را مانیتور می نمایند، استفاده نمود (نظیر Executive Software's DiskAlert).

تنظیمات BIOS

یکی از عواملی که می تواند سهم عمده ای در کاهش کارآئی یک کامپیوتر داشته باشد و معمولاً مورد توجه جدی قرار نمی گیرد، تنظیمات BIOS است. اکثر کاربران تنظیمات BIOS را همانگونه که در شرکت تولید کننده انجام شده است، پذیرفته و آنها را با همان وضعیت استفاده می نمایند. عدم مطابقت تنظیمات BIOS با پیکربندی بهینه ماشین ، از جمله عوامل مهم در کاهش کارآئی یک کامپیوتر می باشد. اغلب کاربران، پس از بررسی‌ کارشناسی اقدام به تغییر تنظیمات BIOS می نمایند که قطعاً با تنظیمات انجام شده در کارخانه تولید کننده یکسان نخواهد بود.

به منظور آگاهی از تنظیمات بهینه BIOS با توجه به نوع مادربرد، یک بانک اطلاعاتی خاص وجود ندارد ولی با یک جستجوی ساده بر روی نام مادربرد و BIOS می توان به تنظمیات صحیح دست یافت. همچنین، با بهنگام سازی BIOS نصب شده بر روی مادربرد می توان وضعیت آن را بهبود بخشید. بدین منظور لازم است پس از مراجعه به سایت تولید کننده مادربرد و دریافت نرم افزار و دستورالعمل های مربوطه، اقدام به ارتقاء BIOS نمود.

سازگاری کنترل کننده و نوع دیسک

برخی از کاربران پس از مشاهده افت سرعت سیستم به امید بهبود وضعیت کامپیوتر خود اقدام به تغییر هارد دیسک می نمایند، ولی ممکن است در عمل چنین اتفاقی نیافتد و تلاش آنان تاثیر چندانی بر روی بهبود کارآئی سیستم نداشته باشد. این موضوع می تواند دلایل متعددی داشته باشد. عدم حمایت مادربرد از تمامی پتانسیل های هارد دیسک جدید، یکی از متداولترین دلایل در این زمینه می باشد. بدیهی است در چنین مواردی با هارد دیسک جدید همانند هارد دیسک های قدیمی برخورد خواهد شد. بنابراین لازم است در زمان نصب تجهیزات جدید سخت افزاری نظیر هارد دیسک، دفترچه راهنمای مادربرد به دقت مطالعه شود تا مشخص گردد که مادربرد از چه نوع اینترفیس IDE حمایت می نماید.

استفاده از کابل های نامطلوب و گاهاً فرسوده نیز می تواند یکی از دلایل عدم افزایش کارآئی هارد دیسک های جدید نصب شده بر روی یک سیستم باشد. در بسیاری از موارد ممکن است با تغییر کابل های درایو شاهد افزایش و یا بهبود کارآئی سیستم باشیم.

فناوری تولید هارد دیسک ها معمولاً در بازه های زمانی یک سال تا 18 ماه تغییر و بهبود پیدا می نماید و علاوه بر این که ظرفیت آنها بطرز قابل توجهی افزایش می یابد، سرعت و کارآئی آنها نیز افزایش چشمگیری پیدا می نماید. با استفاده از هارد دیسک های جدید، سرعت سیستم بطرز کاملاً ملموسی افزایش خواهد یافت. دیسک های سریال جدید SATA (برگرفته از Serial ATA)، بمراتب سریعتر از دیسک های موازی قدیمی از نوع ATA می باشند.

سرویس های ویندوز

تعداد زیادی از سرویس های ویندوز به صورت پیش فرض فعال می گردند که به برخی از آنها به منظور عملکرد صحیح سیستم نیاز نمی باشد. در اولین فرصت می بایست اینگونه سرویس ها بررسی و نسبت به غیرفعال کردن سرویس های غیرضروری اقدام گردد.

برای آشنائی با سرویس های در حال اجرا از روش های متعددی استفاده می گردد. استفاده از از Service Applet (دستیابی از طریق منوی Administrative Tools)، یکی از امکانات موجود در این رابطه است. با استفاده از برنامه فوق می توان اطلاعات مناسبی در خصوص نام سرویس، وضعیت آن و این که در زمان راه اندازی به چه صورت فعال و اجرا می گردد را مشاهده نمود. به منظور مشاهده جزئیات مربوط به یک سرویس می توان با کلیک (سمت راست) بر روی سرویس مورد نظر، صفحه Properties آن را فعال و جزئیات سرویس را مشاهده نمود.

برای توقف یک سرویس می توان از دکمه Stop استفاده نمود. در صورت عدم نیاز به اجرای یک سرویس می توان از طریق گزینه Startup type آن را غیرفعال نمود.در صورت عدم اطمینان از ضرورت اجرای یک سرویس در زمان راه اندازی، می توان وضعیت اجرای آن را در زمان راه اندازی از طریق گزینه Startup type به Manual تغییر داد. در صورتی که پس از راه اندازی سیستم به خدمات سرویس فوق نیاز باشد، می توان آن را به صورت دستی فعال نمود.

یکی دیگر از روش های تشخیص و مدیریت سرویس های در حال اجرا، استفاده از برنامه MsConfig است. برای اجرای برنامه فوق پس از فعال کردن جعبه محاوره ای Run، از دستور MsConfig استفاده می گردد. ستون essential ضروری بودن وجود سرویس را برای سیستم نشان می دهد. توجه داشته باشید که تعداد زیادی از سرویس ها به عنوان سرویس های ضروری در پنجره System Configuration Utility نشان داده نمی شوند.

Index Service یکی از سرویس هائی است که دارای نقشی غیرقابل انکار بر روی سرعت سیستم است. سرویس فوق محتوای هارد دیسک را به منظور جستجو و یافتن سریعتر فایل ها ایندکس می نماید. در مواردی که استفاده از فرآیند جستجو به منظور بازیابی اطلاعات یک امر حیاتی باشد (نظیر وجود وب سایت)، استفاده از سرویس فوق توجیه پذیر است و در غیر اینصورت پیشنهاد می گردد که به منظور بهبود کارآئی سیستم آن را غیرفعال نمود.

پردازه ها ی ناقص و یا دارای مشکل

تمامی پردازه های ناقص و یا دارای مشکل زمانی را از پردازنده خواهند گرفت که در بسیاری از موارد ممکن است زمان اندکی هم نباشد. درایورهائی که به درستی طراحی نشده و یا عناصر باقیمانده حاصل از یک نصب ناموفق بر روی سیستم دو نمونه متداول از اینگونه پردازه ها می باشند.برای مشاهده پردازه های در حال اجرا می توان از Windows Task Manager استفاده نمود. هر پردازه که درصد بسیار بالائی از زمان پردازنده را بدون هیچگونه دلیل منطقی به خود اختصاص داده باشد، احتمالاً از جمله پردازه هائی است که ناقص و یا دچار مشکل شده است. در صورت وجود اینچنین پردازه هائی می توان با کلیک (سمت راست) بر روی پردازه و انتخاب گزینه End Task به حیات آنها خاتمه داد.

تکه تکه شدن دیسک

به موازات اضافه کردن، حذف و یا اعمال تغییرات بر روی فایل های موجود بر روی یک دیسک، در چیدمان و ساختار سکتورهای اختصاص داده شده به یک فایل تغییراتی ایجاد می گردد و این احتمال وجود خواهد داشت که محتویات یک فایل در چندین سکتور غیرهمجوار ذخیره گردد. با استمرار وضعیت فوق که به "تکه تکه شدن فایل " موسوم است، فایل ها با وضعیتی نامطلوب بر روی دیسک نگهداری خواهند شد چراکه در زمان استفاده از یک فایل در مقابل بازیابی آن از طریق مجموعه ای از سکتور همجوار، می بایست اطلاعات مربوط به یک فایل از طریق سکتورهای متعددی که الزاماً در مجاورت فیزیکی هم نمی باشند، بازیابی گردد. پیامد این موضوع، کاهش سرعت ذخیره و بازیابی فایل ها بر روی رسانه ذخیره سازی خواهد بود. چراکه هدهای دیسک می بایست بدفعات برای ذخیره و بازیابی هر یک از بخش های یک فایل بر روی رسانه ذخیره سازی حرکت نمایند.

برخی از سیستم های عامل دارای امکانات مناسبی برای defrag کردن فضای ذخیره سازی می باشند. به عنوان نمونه در ویندوز xp می توان از برنامه defrag.exe استفاده نمود. یکی از مشکلاتی که ممکن است باعث عدم اجرای موفقیت آمیز فرآیند فوق گردد، عدم وجود ظرفیت خالی بر روی رسانه ذخیره سازی است. بدیهی است در چنین مواردی نمی توان انتظار انجام عملیات defrag موفقیت آمیزی را داشته باشیم. برای استفاده از برنامه defrag می بایست بین 20 تا 25 درصد از فضای رسانه ذخیره سازی خالی باشد تا برنامه های defrag بتوانند پس از بررسی وضعیت موجود، آن را بهینه نمایند. بنابراین در صورتی که ظرفیت یک رسانه ذخیره سازی تکمیل شده باشد و عملاً بر روی آن فضای خالی چندانی وجود نداشته باشد، می بایست برخی از فایل های موجود را حذف و یا به مکان دیگری منتقل نمود.

برنامه های Background

قطعاً تاکنون سیستم های متعددی را مشاهده نموده اید که دارای آیکون های متعددی در بخش system tray می باشند. هر آیکون نشاندهنده یک فرآیند در حال اجرا به صورت Foreground و یا background است.اکثر فرآیندها به صورت background اجرا می گردند و کاربران نسبت به این موضوع آگاهی ندارد چراکه برخی از برنامه ها به صورت اتوماتیک و در زمان راه اندازی سیستم اجرا می گردند.

برای آگاهی از اینگونه برنامه ها می توان فولدر Startup (دستیابی از طریق منوی Start) را بررسی نمود. تعداد زیادی از برنامه ها عناصر مورد نیاز خود را در این فولدر قرار می دهند تا به صورت background اجرا شوند. برخی از برنامه ها نظیر Microsoft Office FindFast بطرز قابل ملموسی باعث کاهش سرعت سیستم می گردند. پیشنهاد می گردد هر یک از آیتم های موجود در فولدر Startup بررسی و موارد غیرضروری حذف گردد.

توجه داشته باشید که تمامی برنامه هائی که در زمان راه اندازی سیستم اجرا می گردند صرفاً در فولدر Startup نمایش داده نخواهند شد. یکی دیگر از مکان هائی که با استفاده از آن می توان از وجود چنین برنامه هائی آگاهی یافت، بررسی کلید های ریجستری زیر می باشد:

HKEY_LOCAL_MACHINE/Software/Microsoft/Windows/CurrentVersion/Run

HKEY_LOCAL_MACHINE/Software/Microsoft/Windows/CurrentVersion/RunOnce

با اجرای برنامه msconfig.exe و مشاهده تب Startup می توان از وضعیت برنامه هائی که در زمان راه اندازی سیستم بطور اتوماتیک اجرا می شوند نیز آگاهی یافت.

مسائل مربوط به سیستم فایل

برخی از سیستم فایل ها دارای عملکردی قابل قبول تر در زمان کار با پارتیشن های بزرگ نسبت به سایر سیستم فایل ها می باشند. در ویندوز به منظور افزایش کارآئی سیستم توصیه شده است که از سیستم فایل NTFS استفاده گردد. کارآئی سیستم فایل، با اندازه و تعداد کلاستر موجود در یک دیسک ارتباط مستقیم دارد. در صورتی که از سیستم فایل NTFS در ارتباط با یک هارد 60 گیگابایتی که اندازه کلاستر آن 512 بایت در نظر گرفته شده است،‌استفاده شده باشد کارآئی آن کاهش پیدا خواهد کرد چراکه در چنین مواردی تعداد بسیار زیادی کلاستر بر روی دیسک ایجاد خواهد شد که سیستم فایل می بایست آنها را مدیریت نماید (اختصاص، آزادسازی، ردیابی، جستجو). مدیریت کلاسترهای موجود بر روی دیسک در صورت تکه تکه شدن فضای ذخیره سازی مشکلات مضاعفی را ایجاد می نماید.

به منظور حل مسائل فوق می توان از روش های متعددی استفاده نمود. استفاده از کلاسترهائی با ظرفیت بیشتر یک نمونه در این زمنیه است. بدین ترتیب، ذخیره و بازیابی یک فایل با سرعتی بیشتر انجام خواهد شد. با این که استفاده از کلاسترهائی با ظرفیت بالا، تعداد کلاسترهای موجود بر روی رسانه ذخیره سازی را کاهش خواهد داد ولی با توجه به ابن که معیار اختصاص فضاء به فایل ها بر اساس کلاستر می باشد،‌همواره این احتمال وجود خواهد داشت که درصد زیادی از فضای ذخیره سازی بلااستفاده باقی بماند، خصوصاً در مواردی که فایل هائ‍ی با ظرفیت اندک ایجاد شده باشد.

بررسی و تجدید نظر در برخی مقادیر ریجستری می تواند در کیفیت ارائه خدمات سیستم فایل تاثیر مستقیمی را به دنبال باشد.

پیکربندی و تنظیمات NtfsDisable8dot3NameCreation: اطلاعات مربوطه در کلید ریجستری زیر ذخیره شده است و زمانی که مقدار آن صفر در نظر گرفته شود، سیستم فایل از تولید اسامی فایل تابع قانون 3. 8 به منظور سازگاری با نسخه های پیشین، پیشگیری می نماید. در صورت عدم ضرورت استفاده از اسامی فایل قدیمی، می توان با پیشگیری از ایجاد آنها کارآئی سیستم فایل NTFS را بهبود بخشید.

HKEY_LOCAL_MACHINE/SYSTEM/CurrentControlSet/Control/Filesystem

پیکربندی و تنظیمات NtfsDisableLastAccess: اطلاعات مربوطه در کلید ریجستری زیر ذخیره شده است و زمانی که مقدار این ریجستری که یک REG_DWORD است، یک در نظر گرفته شود، سیستم فایل NTFS پس از مشاهده فایل ها و دایرکتوری ها، تاریخ و زمان آنها را بهنگام نخواهد کرد. در صورت باز کردن و اعمال تغییرات در یک فایل از سیاست فوق تبعیت نخواهد شد و زمان و تاریخ دستیابی به فایل بهنگام می گردد.

HKEY_LOCAL_MACHINE/SYSTEM/CurrentControlSet/Control/Filesystem

در صورتی که از سیستم فایل NTFS استفاده نمی گردد، می توان با انتقال فایل ها و یا فولدرها به خارج از فهرست ریشه، وضعیت سیستم را بهبود بخشید. کاربران معمولاً دایرکتورهای ریشه را به عنوان مکان پیش فرض برای ذخیره فایل ها در نظر می گیرند. حتی المقدور می بایست فایل ها و یا فولدرها را در مکانی غیر از فهرست ریشه ذخیره نمود. بدین ترتیب کارآئی سیستم بطرز محسوسی بهبود پیدا می نماید.

بررسی علل کاهش سرعت کامپیوتر و راه های رفع آن

شاید تاکنون برای شما این سوال مطرح شده باشد که علت افت ناگهانی سرعت کامپیوتر و کند کار کردن آن چیست و برای بهبود و یا افزایش سرعت آن می بایست چه اقدام و یا اقداماتی را انجام داد؟ پاسخ به سوال فوق متغیر بوده و ممکن است دلایل متعددی در این رابطه وجود داشته باشد. در برخی موارد ممکن است با رعایت برخی نکات ساده در خصوص نحوه نگهداری سیستم مشکل برطرف گردد و در موارد دیگر ممکن است مجبور به ارتقا سیستم و یا تعویض قطعات مسئله دار گردیم. در این ترفند قصد داریم به برخی نکات اولیه به منظور بهبود کارآئی سیستم اشاره کنیم.

اجرای دقیق Scan Disk: وجود اشکال در فایل های ذخیره شده بر روی هارد دیسک ممکن است کاهش کارآئی سیستم و بروز اشکالات فیزیکی هارد دیسک را بدنبال داشته باشد. با اجرای برنامه Scan disk می توان تعداد زیادی از خطاهای موجود بر روی هارد دیسک را برطرف نمود. برنامه فوق بررسی لازم در خصوص وجود اشکالات فیزیکی بر روی هارد دیسک را نیز انجام خواهد داد. بخاطر داشته باشید که با توجه به ظرفیت هارد دیسک نصب شده بر روی کامپیوتر، فرآیند بررسی وضعیت هارد دیسک می تواند مدت زمان زیادی بطول انجامد و نمی بایست در این فاصله عملیات خاصی را انجام داد.

حذف فایل های موقت موجود بر روی هارد دیسک: فایل های موقت به آندسته از فایل ها اطلاق می گردد که معمولاً پس از نصب یک برنامه همچنان بر روی هارد دیسک باقی می مانند و می توان بدون نگرانی اقدام به حذف آنان نمود .

حذف اطلاعات موجود در Cache برنامه مرورگر: فایل های Cache شده، به آندسته از فایل هائی اطلاق می گردد که در زمان استفاده از اینترنت بر روی سیستم شما باقی مانده و اغلب شامل تصاویری می باشند که به منظور نمایش صحیح صفحات وب، برنامه مرورگر مجبور به دریافت آنان از اینترنت شده است.

Defrag نمودن فایل های موجود بر روی هارد دیسک: Defrag، سازماندهی فایل های موجود بر روی هارد دیسک را (ترفندستان) بگونه ای انجام خواهد داد که امکان بازیابی آنان با سرعت بیشتری میسر می گردد.

اجرای یک برنامه ویروس یاب: اغلب ویروس های کامپیوتری درصد بالائی از منابع سیستم را استفاده می نمایند. همین موضوع می تواند کاهش کارآئی سیستم را بدنبال داشته باشد. برخی از ویروس ها حتی می توانند باعث از کارافتادن کامل سیستم گردند. به منظور برخورد موثر با ویروس های موجود همواره سعی نمائید که از یک برنامه آنتی ویروس بهنگام شده استفاده کرده و عملیات پویش به منظور یافتن ویروس را در فواصل زمانی خاصی تکرار نمائید.

بررسی سیستم به منظور وجود Spyware: تعداد زیادی از وب سایـت ها بدون آگاهی شما اقدام به نصب Spyware بر روی سیستم شما می نمایند. یک spyware می تواند صرفاً در حد و اندازه یک کوکی ساده باشد که وب سایت های ملاقات شده توسط شما را در خود ثبت می نماید و یا برنامه هائی باشند که امکان دستیابی سایر افراد به کامپیوتر شما را فراهم می نمایند. در این رابطه می توان از برنامه های متعدد Anti Spyware به منظور پویش و برخورد با این نوع برنامه ها استفاده نمود.

غیرفعال نمودن برنامه های نصب شده غیرضروری: یکی دیگر از دلایلی که می تواند کاهش سرعت کامپیوتر را بدنبال داشته باشد، تعداد و تنوع برنامه هائی است که در زمان راه اندازی سیستم اجراء می گردند. در ویندوز XP می توان با استفاده از برنامه کاربردی MsConfig برنامه هائی را که در زمان راه انداری سیستم فعال می گردند مشاهده و در رابطه با آنان تعیین تکلیف نمود. با استفاده از برنامه MsConfig صرفاً می توان لیست برنامه هائی را که در زمان راه اندازی سیستم اجراء می گردند مشاهده نمود و نمی توان از این طریق آنان را حذف نمود. پیشنهاد می گردد که حتی المقدور از نصب برنامه های غیر ضروری بر روی کامپیوتر اجتناب گردد، چراکه هر برنامه پس از نصب درصدی از منابع سیستم را استفاده خواهد کرد و بدیهی است که در اینچنین مواردی می بایست در انتظار کاهش کارآئی سیستم بود. بخاطر داشته باشید که برای حذف یک برنامه از روی کامپیوتر از برنامه هائی موسوم به Uninstall می بایست استفاده گردد. حذف فولدرهای حاوی برنامه به تنهائی در این رابطه کافی نبوده و اطلاعات مربوط به آنان همچنان در ریجستری باقی خواهد ماند .

پاک کردن ریجستری: ریجستری تنظیمات و اطلاعات مورد نیاز ویندوز و سایر برنامه های نصب شده را در خود نگهداری می نماید. به موازات افزایش فرآیندهای نصب و یا Uninstall ممکن است اطلاعات غیرضروری متعددی در ریجستری باقی بماند. در چنین مواردی می توان برای حذف اطلاعات غیرضروری موجود در ریجستری از برنامه های کاربردی متعددی استفاده نمود.

ایجاد یک فایل Swap با ظرفیت ثابت: هر یک از نسخه های ویندوز تابع یک رویکرد خاص برای Paging و فایل Swap ذخیره شده بر روی هارد دیسک می باشند. پس از اشغال تمامی فضای حافظه اصلی از فایل Swap به منظور ذخیره اطلاعات استفاده خواهد شد. اندازه فایل فوق ثابت نبوده و می تواند با توجه به شرایط موجود تغییر نماید. پس از استفاده از تمامی فضای حافظه و ظرفیت اختصتاص یافته برای فایل Swap، ویندوز اقدام به افزایش ظرفیت آن می نماید. در صورت تحقق چنین شرایطی سرعت و کارآئی سیستم کاهش پیدا خواهد کرد. برای مشخص نمودن ظرفیت فایل Swap می توان از گزینه System موجود در Control Panel استفاده نمود (System > Advanced > Performance Settings > Advanced > Virtual memory ). مثلاً می توان حداقل و حداکثر ظرفیت فایل Swap را مشابه و معادل سیصد مگابایت در نظر گرفت.

به روز نمودن درایورهای سیستم: پیشنهاد می گردد همواره درایورهای مربوط به کارت ویدئو و کنترل کننده IDE بهنگام شده و از جدیدترین درایورهای ارائه شده مرتبط با آنان استفاده گردد .

استفاده از حافظه RAM بیشتر و هارد درایوهائی با 7200 دور در دقیقه (RPM): حافظه اصلی و هارد درایو دو قطعه اصلی در کامپیوتر می باشند که نسبت به پردازنده دارای سرعت بمراتب کمتری می باشند. افزایش حافظه RAM می تواند اثرات مثبتی را در ارتباط با سرعت اجرای برنامه های کامپیوتری بدنبال داشته باشد. سعی گردد از هارد درایوهائی استفاده گردد که RPM (دور در دقیقه) بالائی داشته باشند (نظیر 7200 دور در دقیقه).

تبدیل سیستم فایل: در صورتی که بر روی سیستم شما ویندوز 95 نصب شده است، ویندوز از سیستم فایل FAT 16 استفاده می نماید. در صورت تبدیل سیستم فایل فوق به FAT 32، سرعت سیستم افزایش نخواهد یافت ولی حجم و تعداد فایل هائی را که می توان بر روی هارد دیسک ذخیره نمود، افزایش می یابد. در صورت استفاده از ویندوز XP و یا 2000، ارتقاء FAT16/32 به NTFS بهبود کارآئی و امنیت سیستم را بدنبال خواهد داشت. توجه داشته باشید که پس از تبدیل سیستم فایل، امکان برگشت به وضعیت قبلی وجود نخواهد داشت. نسخه های ویندوز 95، 98، SE و ME قادر به خواندن اطلاعات از سیستم فایل NTFS نمی باشند. بنابراین در صورتی که قصد استفاده از سیستم به صورت Dual-Booting (نصب بیش از یک سیستم عامل و انتخاب یکی از آنان در زمان راه اندازی سیستم) را داشته باشید و یا تمایل به اشتراک درایوهای موجود بین چندین سیستم عامل را دارید، بهتر است که از FAT32 استفاده نمائید.

در صورتی که تمامی موارد اشاره شده منجر به حل مشکل کاهش سرعت نگردد، می توان هارد دیسک را مجدداً فرمت و اقدام به نصب سیستم عامل و سایر نرم افزارهای دلخواه نمود و یا در صورت ضرورت سخت افزار سیستم را ارتقاء داد.

بالا بردن سرعت ویندوز XP با بهینه سازی مقدار L2 Cache پردازنده

همانطور که می‌دانید در CPU بخشی به نام Level2 Cache یا به طور خلاصه L2 Cache وجود دارد که وظیفه آن ذخیره اطلاعات فایل اجرا شده در درون خود می‌باشد. به‌طوریکه که وقتی شما نرم افزار، بازی و هر فایل اجرایی دیگر را اجرا می‌کنید، اطلاعات اصلی فایل که برای اجرا لازم است در درون L2 Cache در CPU ذخیره می‌شود و اگر شما همان زمان از برنامه خارج شوید و دوباره آن‌ را اجرا کنید خواهید دید که این‌ بار با سرعتی بیشتر اجرا می‌شود. علت آن این است که اطلاعات اصلی مورد نیاز برای اجرای فایل، در مرتبه اولی که فایل را اجرا کردید در L2 Cache ذخیره شده و در دفعات بعدی به هنگام اجرا با سرعت بیشتری بارگذاری میشود. از این رو هم اکنون قصد داریم ترفندی ساده را به شما معرفی کنیم تا بتوانید از حداکثر توانایی L2 Cache استفاده کنید و در نهایت سرعت ویندوز XP خود را تا چندین برابر افزایش دهید.

در طی عملیات نصب ویندوز XP، ویندوز، CPU را برای پی بردن به مقدار L2 Cache آن، تست میکند تا مثلأ اگر L2 Cache پردازده شما برابر با 1024 کیلوبایت باشد، برای ویندوز همین مقدار را تعیین کند. اما گاهی اوقات ویندوز در طی عملیات نصب نمی‌تواند مقدار L2 Cache پردازده شما را تشخیص دهد و به همین دلیل، مقدار L2 Cache را پیش‌فرض 0 (یعنی 256 کیلوبایت) قرار میدهد. در این حالت ویندوز فقط از 256 کیلوبایت از L2 Cache شما استفاده میکند. در حالی که ممکن است L2 cache شما بسیار بیشتر از این حد باشد.

برای تعریف کردن L2 Cache پردازده‌تان بصورت دستی برای ویندوز XP، باید ابتدا از مقدار اصلی و حقیقی L2 Cache به علاوه مقداری که در حال حاضر ویندوز تعریف کرده مطلع شوید.

اولین مرحله یافتن مقدار L2 Cache حقیقی CPU شماست.

بدین منظور ساده ترین راه استفاده از نرم افزار کم حجم و رایگان CPU-Z است.

CPU-Z را با حجمی کمتر از 600 کیلوبایت از سایت سازنده به نشانی http://www.cpuid.com/cpuz.php دانلود کنید.

(در حال حاضر آخرین نسخه 1.52 است که مستقیمأ از اینجا قابل دریافت است.)

پس از دانلود، فایل را از حالت فشرده خارج کنید. سپس cpuz.exe را اجرا کنید.

پس از چند لحظه صفحه نمایش اطلاعات نمایان میشود.

در جلوی عبارت Level 2 در زیرمجموعه Cache میتوانید به مقدار حقیقی L2 Cache پردازنده دست یابید.

در مرحله دوم بایستی به میزان L2 Cache که ویندوز تعریف کرده است پی ببریم تا ببینیم تا چه اندازه درست است.

بدین منظور ابتدا نرم افزار Notepad ویندوز را باز کنید.

سپس کدهای زیر را عینأ Copy کرده و داخل آن Paste کنید:

Set ProSet = GetObject("winmgmts:").InstancesOf("Win32_Processor")

For each Pro in ProSet

WScript.Echo "www.Tarfandestan.com"

WScript.Echo "Level2 Cache:" & "   " & Pro.L2CacheSize & " KB"

Next

سپس از منوی File، بر روی Save as کلیک کنید. فایل را با فرمت vbs. ذخیره نمایید (به عنوان مثال نام آن را Tarfandestan.vbs بگذارید).

اکنون به محلی که فایل را ذخیره کرده اید رفته و با دوبار کلیک آن را اجرا نمایید. پنجره اول را OK کرده و در پنجره دوم مقدار L2 Cache پردازنده را بر حسب کیلوبایت مشاهده کنید.

(جهت سهولت کار میتوانید فایل vbs مورد نظر را مستقیمأ از اینجا دریافت کرده و دیگر آن را شخصأ نسازید. پس از دانلود، فایل را از حالت فشرده خارج کرده و L2Cache_Detector.vbs را اجرا کنید).

این مقدار، مقداری است که در حال حاضر ویندوز برای شما تعریف کرده است. اگر مقدار دقیقأ برابر مقداری است که توسط CPU-Z به دست آوردید پس همه چیز ایده آل است و دیگر نیازی به استفاده از این ترفند نیست. اما اگر مقداری که به دست آمده کمتر از مقدار نمایش داده شده در CPU-Z است ویندوز چندان خوب عمل نکرده و بایستی ادامه ترفند را پی بگیرید.

اگر در حال خواندن ادامه ترفند هستید پس اکنون وقت آن رسیده که مقدار حقیقی L2 Cache را برای ویندوز خود تعریف کنید.

از منوی Start به Run رفته و با عبارت regedit را تایپ کرده و Enter بزنید تا وارد محیط رجیستری ویندوز شوید.

به مسیر زیر بروید:

HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Session Manager\Memory Management

در سمت راست پنجره گزینه ای با نام SecondLevelDataCache به چشم میخورد.

بر روی آن دوبار کلیک کرده و مقادیر مورد نظر زیر را در قسمت Value وارد کنید.

شما بایستی اندازه دقیق (یا کمتر) L2 Cache پردازنده که به وسیله CPU-Z به دست آمد را توسط روش زیر مورد استفاده قرار دهید.

اگر Level 2 نمایش داده شده در CPU-Z (یا همان L2 Cache حقیقی) 256 یا کمتر باشد، عدد 0 را در این کلید رجیستری وارد کنید.

اگر 512 باشد، عدد 200.

اگر 1024 باشد، عدد 400.

اگر 2048 باشد، عدد 800.

اگر 4096 باشد، عدد 1600.

اگر 8192 باشد، 3200.

و به همین ترتیب برای مقادیر بالاتر.

پس از وارد کردن مقدار OK کرده و از رجیستری خارج شوید.

حال یکبار سیستم را رستارت کنید تا تنظیمات اعمال گردد.

اکنون اگر فایلی که خودتان به شکل دستی با فرمت vbs را ساخته اید اجرا کنید مقدار حقیقی L2 Cache را مشاهده خواهید کرد.

بالا بردن سرعت ویندوز XP با بهینه سازی مقدار L2 Cache پردازنده توجه داشته باشید که مقادیر بیشتر از حد واقعی L2 Cache پردازنده خود را در رجیستری وارد نکنید. اینکار ممکن است به سیستم شما آسیب بزند.

بالا بردن سرعت ویندوز XP با بهینه سازی مقدار L2 Cache پردازنده دقت کنید در این ترفند به علت تغییرات در رجیستری، پیش از هر کاری از رجیستری خود Backup بگیرید.

بالا بردن سرعت اینترنت با یک دستور ساده در ویندوز XP

در ویندوز XP قابلیتی وجود دارد به نام Packet Scheduler که این موضوع 20% از پهنای باند اینترنت شما را میگیرد. در صورتی که به این قابلیت نیازی ندارید با طی کردن غیرفعال کردن آن میتوانید با آزاد کردن پهنای باند گرفته شده سرعت اینترنت خود را تا حد چشمگیری بالا ببرید. در صورتی که از سرعت اینترنت خود ناراضی هستید از این ترفند بهره بگیرید.

بدین منظور:

1. Run را از منوی Start اجرا کنید.

2. در Run عبارت gpedit.msc را تایپ کرده و OK را کلیک کنید.

3. منتظر بمانید تا Group Policy اجرا شود.

4. در بخش Local Computer Policy و زیر Computer Configuration گزینه Administrative Templates را گسترش دهید (با کلیک بر روی علامت + کار آن انجام دهید).

5. در لیست باز شده گزینه Network را نیز گسترش دهید.

6. حال (ترفندستان) در این لیست Qos Packet Scheduler را انتخاب کنید.

7. به گزینه هایی که در سمت راست ظاهر می شوند دقت کنید.

8.بر روی Limit reservable bandwidth کلیک راست کرده و Properties را کلیک کنید.

9. پس از اینکه پنجره Limit reservable bandwidth Properties باز شد در برگه Setting و در زیر Limit reservable bandwidth گزینه Enabled را انتخاب کنید.

10. مشاهده می کنید که با انتخاب آن در روبروی Bandwidth Limit مقدار پیش فرض آن یعنی 20 درصد به نمایش در می آید.

11. به جای عدد 20 مقدار 0 را تایپ کرده و OK را کلیک کنید.

12. حال به Connection که به وسیله آن به اینترنت وصل می شوید رفته و بر روی دکمه Properties کلیک کنید.

13. به برگه Networking بروید و دقت کنید که Packet Scheduler فعال باشد (تیک کنار آن مشاهده شود).

14. این پنجره را OK کنید.

15. کامپیوتر خود را Restart کنید.

چند نکته:

این کار را می توانید با نرم افزارهای قدرتمند بهینه سازی ویندوز مثل TuneUp Utilities خیلی سریعتر و راحتر انجام دهید.

برای بازگشت به حالت پیش فرض هم می توانید مسیر فوق را دنبال کرده و بجای 0 عدد 20 را قرار دهید.

بازیابی پنجره‏های باز شده پس از Logoff

در ویندوز XP قابلیتی وجود دارد که کمتر کسی از آن اطلاع دارد. با استفاده از این قابلیت شما میتوانید کاری کنید که پس از عمل Logoff پنجره هایی که در هنگام این عمل در ویندوز باز بوده اند مجددأ به طور خودکار باز شوند. بدین وسیله دیگر نگرانی از بابت اینکه پس از Logoff پنجره های باز مانده خود را از دست داده اید ندارید.

برای این کار:

ابتدا وارد My Computer شوید.

سپس (ترفندستان) از منوی بالا ، وارد Tools شده و گزینه Folder Option را برگزنید.

در پنجره باز شده به تب View بروید.

حالا تیک گزینه Restore Previous Folder Windows at Login را بزنید.

در پایان تمام پنجره ها را OK کرده و خارج شوید.